🌞વિશ્વ માતૃભાષા દિવસ- ૨૧ ફેબ્રુઆરી

*લાગણીના જળ વડે મર્દન કરું છું,*

*શબ્દો કાગળ પર ઘસી ચંદન કરું છું,*

*બે ગઝલ, બે ગીતના પુષ્પો ચડાવી,*

*માતૃભાષાને પ્રથમ વંદન કરું છું.*💐 

સારાંશ

 આજે આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસ

-> ભારતમાં આવી 29 ભાષાઓ છે, જેના બોલનારની સંખ્યા 1000000 (10 લાખ) થી વધુ છે.

-> ભારતમાં 7 ભાષાઓ એવી બોલાય છે, જેના બોલનારાઓની સંખ્યા 1 લાખથી વધુ છે.

-> ભારતમાં એવી 122 ભાષાઓ છે જેના બોલનારાઓની સંખ્યા 10000 (દસ હજાર) થી વધુ છે.

🌻 *"એ વિચારીને ફૂલે ગજ ગજ મારી છાતી,*

*હું ને મારી ભાષા બંને છીએ ગુજરાતી."*🌻

 આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસ દર વર્ષે 21 ફેબ્રુઆરીએ ભાષાકીય અને સાંસ્કૃતિક વિવિધતા અને બહુભાષીયતાને પ્રોત્સાહન આપવા અને વિશ્વમાં વિવિધ માતૃભાષાઓ પ્રત્યે જાગૃતિ લાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે ઉજવવામાં આવે છે. 2022ના આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસની થીમ, "બહુભાષી શિક્ષણ માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ: પડકારો અને તકો" (“Using technology for multilingual learning: Challenges and opportunities”), ધ્યેય બહુભાષી શિક્ષણને આગળ વધારવા અને બધા માટે ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ અને શિક્ષણ પ્રદાન કરવાનો છે. માનવ જીવનમાં ભાષાનું મહત્ત્વનું સ્થાન છે. ભાષાના માધ્યમથી માત્ર દેશ સાથે જ નહીં પણ વિદેશો સાથે પણ સંચાર સ્થાપિત કરી શકાય છે.

યુનાઈટેડ નેશન્સ અનુસાર, વિશ્વમાં લગભગ 6900 ભાષાઓ બોલાય છે. તેમાંથી 90 ટકા ભાષા બોલનારા એક લાખથી ઓછા છે. વિશ્વની લગભગ 60 ટકા વસ્તી 30 મુખ્ય ભાષાઓ બોલે છે, જેમાં દસ સૌથી વધુ બોલાતી ભાષાઓ જાપાનીઝ, અંગ્રેજી, રશિયન, બંગાળી, પોર્ટુગીઝ, અરબી, પંજાબી, મેન્ડરિન, હિન્દી અને સ્પેનિશ છે.

વર્ષ 2000 માં, આ દિવસને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. 21 ફેબ્રુઆરી 1952ના રોજ, ઢાકા યુનિવર્સિટીના વિદ્યાર્થીઓ અને સામાજિક કાર્યકરોએ તેમની માતૃભાષાના અસ્તિત્વને જાળવવા માટે પાકિસ્તાનની તત્કાલીન સરકારની ભાષાકીય નીતિ સામે જોરદાર વિરોધ કર્યો. પાકિસ્તાની પોલીસે દેખાવકારો પર ગોળીબાર શરૂ કરી દીધો હતો, પરંતુ સતત વિરોધ બાદ સરકારે બંગાળી ભાષાને સત્તાવાર દરજ્જો આપવો પડ્યો હતો. ભાષાકીય ચળવળમાં શહીદ થયેલા યુવાનોની યાદમાં યુનેસ્કોએ સૌપ્રથમ 1999માં 21 ફેબ્રુઆરીને માતૃભાષા દિવસ તરીકે ઉજવવાની જાહેરાત કરી હતી.

આગામી 40 વર્ષમાં વિશ્વની ચાર હજારથી વધુ ભાષાઓના લુપ્ત થવાનો ભય છે. ભારત સમયે સમયે વિવિધ સંસ્કૃતિ અને ભાષાનો દેશ રહ્યો છે. 1961ની વસ્તી ગણતરી મુજબ ભારતમાં 1652 ભાષાઓ બોલાય છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતમાં હાલમાં 1365 માતૃભાષાઓ છે, જેનો પ્રાદેશિક આધાર અલગ છે. હિન્દી અન્ય માતૃભાષાઓમાં બીજી ભાષા તરીકે પણ લોકપ્રિય છે.

 જ્યારે નાના ભાષા જૂથો એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ સ્થાયી થાય છે, ત્યારે તેઓ એક કરતાં વધુ ભાષાઓ બોલવામાં અને સમજવામાં સક્ષમ હોય છે. દેશમાં 43 કરોડ લોકો હિન્દી બોલે છે, જેમાંથી 12 ટકા દ્વિભાષી છે. 82 ટકા કોંકણી બોલનારા અને 79 ટકા સિંધી બોલનારા તથા અન્ય ભાષાઓ પણ જાણે છે. હિન્દી એ મોરેશિયસ, ત્રિનિદાદ-ટોબેગો, ગયાના અને સુરીનામની મુખ્ય ભાષા છે. તે ફિજીની સત્તાવાર ભાષા પણ છે.

તાજેતરમાં જાહેર કરાયેલી વસ્તી ગણતરીના ડેટા અનુસાર, ભારતમાં જેમની માતૃભાષા હિન્દી અથવા બંગાળી છે તેવા બહુભાષીઓની સંખ્યા ઓછી છે. 43 કરોડ હિન્દી ભાષીઓમાંથી 12 ટકા દ્વિભાષી છે અને તેમની બીજી ભાષા અંગ્રેજી છે, જ્યારે બંગાળી બોલતા 9.7 કરોડ લોકોમાંથી 18 ટકા લોકો દ્વિભાષી છે. હિન્દી અને પંજાબી પછી બાંગ્લા એ ભારતમાં ત્રીજી સૌથી વધુ બોલાતી ભાષા છે. સંસ્કૃત દેશના 14,000 લોકોની માતૃભાષા છે.

 આ દિવસે, મોટાભાગની શાળાઓ અને કોલેજોમાં રંગારંગ કાર્યક્રમો અને સ્પર્ધાઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે. તે ભાષણ, ચર્ચા, ગાયન, નિબંધ, લેખન સ્પર્ધા, ચિત્ર સ્પર્ધા, સંગીત અને નાટ્ય પ્રદર્શનનું પણ આયોજન કરે છે.